Zer da Gomutak?

Gomutak plataforma digital bat da, eta bertan gizarte-erakundeei, buru-osasunari buruzko albisteei edo osasun mentaleko banakako profesionalei buruzko informazioa aurki dezakezu.

Zein dira zuen helburuak?

Web orrian eslogan gisa jarri duguna da pertsonen bizi-kalitatea hobetzen saiatzen garela. Horretarako, teknologia berriak erabiltzen ditugu beti, horixe baita gure lanaren oinarria, eta zenbait kolektibok pairatzen duten eten digitala hautsi nahi dugu, hala nola, buru-nahasmenduak edo gizarte-bazterketako arazoak dituzten pertsonak, haien bizi-kalitatea, ikaskuntza eta berdinen arteko komunikazioa hobetzea.

Nola bururatu zitzaizun ideia?
Nik Gizarte Hezkuntza ikasi nuen eta premia handia ikusi nuen hainbat kolektibotako pertsonengan, hala nola arazo mentaletan edo gizarte-bazterketan, batetik, teknologia berriak erabiltzen ez zituztenetan, eta bestetik, eguneroko komunikaziorako arazoak zituztenetan. Oso bizitza laburra zuten. Bere bizitza, bere etxearen ondoan zegoen elkartera joatea zen, han eguna pasatzea, bertan zegoen jendearekin egotea, etxera itzultzea eta bizitza gehiagorik ez egitea. Orduan bururatu zitzaidan teknologia berriak erabiliz hainbat elkartetako jendearekin harremanetan jar zitezkeela, antzeko patologiak edo antzekoak zituztenak, eta komunikatu zitezkeela.

Zein jende mota dago zuzenduta?
Hasiera batean buru-osasuna duten pertsonei zuzenduta dago, baina esperientzia oso ona izan genuen, eta gero proiektu hori hainbat talderi irekitzen saiatu ginen. Orain, Askabide Bizkaiko Prostituzio Elkartearekin lan egiten saiatzen ari gara, proiektua egokitzeko, udalekin, hirugarren adinekoekin... hau da, guk ase ditzakegun behar batzuk dituen edozein kolektibo. 

Zer motatako jarduerak egiten dituzue?
Alde batetik, zati publikoa dugu, profesional batekin harremanetan jar gaitezkeena, albisteak... eta, gero, udalekin eta elkarteekin harremanetan jarri gara. Horietan, erabiltzaileentzako foro pribatua eskaintzen diegu, komunikatu ahal izateko. Jende horrek arazoak ditu teknologia berriekin, komunikatzeko plataforma bat ematen diegu, eskola presentzialak egiten ditugu, plataforma erabiltzeaz gain, beste gauza batzuk ere irakasten dizkiegu, hala nola ahalduntzea, nork bere burua ezagutzea, gizarte-sareak erabiltzea... Zabaldu nahian gabiltza, baina orain arte eskizofrenia duten pertsonekin eta gizartean baztertuak izateko arriskuan dauden pertsonekin lan egin dugu batez ere. 

Zein dira gehien aurkitzen dituzuen buruko arazoak?
Batez ere, 15 eta 25 urte bitarteko jende gaztea iristen zaigu egunero, depresio- eta antsietate-arazoak dituena Covid gaiagatik. Psikologo edo psikiatrarengana doan pertsonaren profila aldatzen ari da. Lehen adin ertaineko beste pertsona bat zen, eta orain gazte bihurtzen ari da. 
Eta gero eta jende gehiagok ditu epe luzean baino arazo mental gehiago, hala nola narriadura kognitiboak, hala nola Alzheimerra edo dementzia, azkenean, gero eta gehiago bizi baitira pertsonak. Beraz, gero eta kasu gehiago daude arazo horiekin.

Pandemiak horrelako arazoak areagotu dituela uste duzue?
Bai. Jendeak errutinekin funtzionatzen du. Orduan, errutinetatik ateratzen duzunean, asko korapilatzen zaie bizitza. Jende gaztea depresiora eta antsietatera joan da kasu askotan, eta aurretiko patologiak zituen jendeak (Alzheimerra, dementzia edo eskizofrenia, esaterako) arazo bat du: ezin du bere bizitza normala egin, ezin du bere elkartera joan itxita dagoelako... Orduan, zituen arazo guztien artean, errutina hautsi behar izan du, ezin du bere bizitza normala egin.

Bada gizarte-estigmarik buruko arazoak dituzten pertsonekiko?
Bai, baina estigma hobetzen ari dela ere esaten dizut. Gero eta txikiagoa dela uste dut, hobeto eta naturalago ikusten dira, film askorengatik, hala nola 'txapeldunak', oso ongi egiten baitie. Baina errealitatea estigma handia da, eta, adibidez, eskizofreniarekin lan egingo dudala esaten dudanean, esan diezadakete "jende hori zoratuta dago", "sastatu egingo zaituzte" edo "kontuz ibili", eta pertsona horiek buru-osasuneko arazo bat dute eta ez dute besterik. Sastatu egingo zaituzte eta ez dizute kalterik egingo.

Zer aurreiritzi kendu beharko genituzke buruko arazoak dituzten pertsonez?
Denak. Minbizia dudala esaten badidazu, zuk ez duzu aurreiritzirik izango, minbizia oso gaixotasun normalizatua delako. Orduan, nik eskizofrenia, Alzheimer edo depresioa dudala esaten badidazu, ez zaitut beste modu batera tratatzen. Ekar ezazu berdin eta edonorekin egingo zenukeen bezala. Pertsona normalak dira, eta ez da ezer izan behar haien kontra, ez eta desberdin tratatu ere. Dei iezaguzu zure izenagatik, eta ez hartu kontuan adimen osasuneko arazo hori.  

Nola ikusten duzu etorkizuna gai honetan?
Zenbat eta denbora gehiago bizi izan gizakiak, hainbat eta gaixotasun handiagoa dago adin horrekin lotuta, eta hori gero eta handiagoa izango da, eta Alzheimerrerako eta besteetarako sendabiderik ez egotea arazo bat izango da. Oro har, nik uste dut estigma gutxituz doala eta denborarekin gutxiago egongo dela, gehiago ezagutzen direlako eta normalizazio handiagoa dagoelako. Baina osasun mentaleko arazoak pertsonen bizitza-luzerarekin lotuta daude, eta sendabiderik ez izateak arazo asko sortuko ditu etorkizunean. Adibidez, Alzheimerra duen pertsona bat oso gastu handia da sendagaien, zaintzaileen eta eguneko zentroaren aldetik, familia horrek bizitza oso murritz dezan. Beraz, etorkizunari begira, osasunean egiten dena baino gastu handiagoa egin beharko da.

Zer da enpresa bat sortzearen alde ona eta txarra?
Txarra, burokrazia. Paper asko eskatzen dizute, fakturak, aholkulariaren gaia, dena, eta, gainera, guk, diru-laguntzekin hasten garenok, paper asko eskatzen dizute, dena justifikatu. Orduan, okerrena burokrazia eta ezjakintasuna nituen. Nik ez dut ADE ikasi, eta ez nuen ez autonomo izaterik, ez aholkularitzak nola funtzionatzen zuen...Eta onena, gauzak zuk nahi bezala bidera ditzazula. Nik uste dut lan normal batean baino lan gehiago egiten dela, baina azkenean zure ordutegiak dituzu, zuk nahi bezala orienta ditzakezu gauzak... libreagoa zara.

Zer aholku emango zenieke ekintzaile berriei?
Oso tipikoa izango da, baina benetan, gustuko duzun zerbait egitea. Zerbait ikasi behar baduzu, nik gustuko duzun zerbait egitea gomendatzen dizut, baina nik ez dizut gomendatzen diru truke zerbait ez ikastea, edo zure familiak edo lagunek ikasteko esatea. Ekin nahi baduzu, gauza bera. Diru asko ematen duen nitxo oso on bat dagoelako hasi nahi baduzu, aurrera, aberastu edo nahi duzuna, erabat zilegia iruditzen zait. Baina ordu asko eskainiko dizkiozu, zure bizitzaren zati handi bat izango da, egun asko emango dituzu ohera zer egin behar duzun pentsatzen... Gozatuko duzun zerbait izatea, gustuko duzun zerbait egitea eta aurrera eramatea atsegin duzun zerbait, gustatzen ez bazaizu, irabazten duzun diru asko irabazten baduzu edo oso ondo joaten bazaizu, nik uste dut ez duzula merezi izango eta akabatu egingo duzula. Zerotik zerbait sortzeko ordu asko beharko dituzu, eta gauzak oso ondo joan direnez, batzuetan oso gaizki joan zaigu, Covid gaiagatik dena gelditu behar izan dugu, baina hainbeste gustatzen zait eta hainbeste gozatzen dut, nik aurrera jarraitzen dut. 

Zer etorkizuneko proiektu dituzu? 
Orain, hori areagotzen saiatu. Nik uste dut oso plataforma ona aurkitu dugula, nitxo oso ona, irekitzen jarraitzea, udalekin harremanetan jartzea, Foru Aldundiarekin lanean ari gara, eta oso ondo gabiltza horrekin. Covid-en ondoren, jendea konturatu da teknologia berriak etorkizuna direla, egokitzea edo hiltzea. Orduan, oraingoz, eskalatzen jarraitu, proiektuan jende berria sartzen jarraitu, funtzionalitate berriak sortu, webgunea hobetu, sare sozialetan hazi... Orain hobetzen jarraitzen dugu, anbizio handikoa baina burua duena izan, eta ez gauza berrietan sartu, azkenean asko hartzen duenak estuasun gutxi duelako. Orduan, saiatu horretan zentratzen, hobetu eta etorkizunean ikusiko dugu.

www.gomutak.com