Unieskubideak

Amnistia, eman al daiteke? (I)

Publiko eta jendaurrean jarri da Junts per Catalunyak Pedro Sánchez Gobernuko presidente izateko inbestiduraren alde egiteko egin duen lehen eskakizun negoziaezina bozketa egin baino lehen Puigdemonti eta 'procés' izenekoa dela eta ihes egin zuten gainontzeko politikariei amnistia ematea izan da.

Muturreko horiek ikusita, egokia iruditzen zaigu “amnistia” kontzeptuari berari buruz hausnartzea, hau da, pentsatzea zergatik eskatzen den aplikatzea eta ez indultua edo barkamena, gure Ordenamendu Juridikoan dagoen ala ez eta, hala badagokio, arautzeko zerbidea dauden -baldin badaude- eta, are gehiago, eskatu den denboran egin daitekeen.

Lehenik eta behin, adierazi dugun bezala, “amnistia” Botere Legegilearen -ez Botere Judizialaren edo Exekutiboaren- debekatutako zenbait egintza egiteari uko egiten dion adierazpenean datza. Ez du suposatzen delituaren despenalizazioa edo arau-hauste bat desarautzea, "legea aldi baterako indargabetzea" baizik. Azken finean, pertsona baten edo talde zehatz baten aldeko zigorgabetasun deklarazioa da.

“Amnistia” agerian geratzen da orain Junts-ek nahi dituen ondorioetarako tresna aproposa dela, bai termino juridikoetan -Justiziaren ekintzari men egitea ez-, bai politiko eta irudiari dagokionez, pertsonal zein instituzionalean, indultuaren ezean, izan ere, horretan, jadanik oso zaharra den -indarrean dagoen arren- indultua gauzatzeko arauak ezartzen dituen 1870eko ekainaren 18ko Legearen 4. artikuluan adierazten den bezala, gertatzen dena "zigor guztiak barkatzea da, delitugileari ezarri ziotenak eta delitugileak oraindik bete ez dituena". Hori ikusi dugu, duela gutxi, Katalunia Estatutik bereiztea bultzatzeagatik auzipetu zituzten politikari independentista katalanen kasuetan.

Bigarrenik, ohartarazi behar dugu institutu honek arautze esplizitua falta duela gure Ordenamendu Juridikoan. Ez dago berariaz 1978ko Konstituzioan, ezta Zigor Kodeko 130. artikuluan ere, erantzukizun penala desagertzeko kausetako bat bezala -bere 4. atalean, aitzitik, “barkamena” jasotzen du-, ezta beste edozein arau, legezko edo arauzko, nahiz eta Amnistiari buruzko urriaren 15eko 46/1977 Lege ospetsuan eta zaharrean erabili izan den, oso bestelako testuinguru sozial eta politiko batean idatzia, aplikatua eta mugatua, bere 1.I.a) artikuluaren arabera: "mila bederatziehun eta hirurogeita hamaseiko abenduaren hamabostaren aurretik egindako delitu eta faltatzat kalifikatutako asmo politikoko egintza guztiei, haien emaitza edozein dela ere, barne hartzen zutenak, bide batez, 2.a) artikuluaren arabera, "matxina eta sedizio delituak".