Unieskubideak

Non ezkondu daitezke sexu bereko pertsonak Europan? (I)

Sexu bereko pertsonen arteko ezkontza eta batasun zibilak legeztatzeko proposamenak eztabaidatu dira Europan. Gaur egun, kontinenteko 50 herrialdeetatik 31k eta menpeko 8 lurraldeek LGTB pertsonen arteko batasun motaren bat onartzen dute, Europar Batasuneko kide gehienak barne daudela.

2022an, Europako hemezortzi herrialdek sexu bereko pertsonen arteko ezkontzak legez aitortu eta ospatzen dituzte: Austria, Belgika, Danimarka, Finlandia, Frantzia, Alemania, Islandia, Irlanda, Luxenburgo, Malta, Herbehereak, Norvegia, Portugal, Espainia, Suedia, Erresuma Batua, Eslovenia eta Suitza. Europako beste hamabi herrialdek legez onartzen dute batasun zibilen bat: Andorra, Kroazia, Zipre, Txekiar Errepublika, Estonia, Grezia, Hungaria, Italia, Liechtenstein, Monako, Montenegro eta San Marino.

Poloniak eskubide mugatuak dituzten bi pertsonen bizikidetza pribatua eta adostua aitortzen du (sexu-joera edo harreman mota edozein dela ere, intimoak ez diren harremanak barne). Sexu bereko pertsonen arteko batasunak aitortzen ez dituzten arren, Bulgaria, Letonia, Lituania eta Errumaniak Europar Batasuneko Justizia Auzitegiaren ebazpen baten bidez behartuta daude Europar Batasunean ospatzen diren sexu bereko pertsonen arteko ezkontzak aitortzera eta bizileku eskubidea aitortzera. Dena den, sententzia hori beti praktikan ez da errespetatzen, Errumaniako kasuan bezala.

Ezkontza berdina ahalbidetzen zuten herrialdeen multzotik, batzuek oraindik ere batasun zibilak onartzen dituzte. Adibidez, Benelux herrialdeak, Frantzia eta Erresuma Batua. Alemaniak, Irlandak eta Iparraldeko herrialdeek ezkontza aurreko batasun zibilen legedia indargabetu dute, lehendik zeuden batasunak mantenduko dira, baina ezin dira berriak sortu.

Europako hainbat herrialdek ez dituzte sexu berekoen arteko batasunak onartzen. Ezkontza beren konstituzioetan gizon eta emakume baten arteko ezkontza-batasun gisa definitzen duten herrialdeen artean Armenia, Bielorrusia, Bulgaria, Kroazia, Georgia, Hungaria, Letonia, Lituania, Moldavia, Montenegro, Polonia, Errusia, Eslovakia, Serbia eta Ukraina daude. Hala ere, talde horretako Kroaziak, Hungariak eta Montenegrok sexu bereko bikoteak onartzen dituzte, eta Armeniak teknikoki atzerrian egindako sexu berekoen arteko ezkontzak aitortzen ditu (nahiz eta aitorpen-maila ezezaguna den eta orain arte kasu dokumentaturik ez dagoen). 

Italiak, dagoeneko eskualde batzuetan erregistratutako bikoteak onartzen dituen arren, Ziprek eta Poloniak sexu bereko bikoteen estatuaren erregularizazioa, oposizio politiko kontserbadorea eta eragin handiko hierarkia katolikoa (Italia eta Poloniaren kasuan) eta ortodoxoak (Ziperen kasua) ere kontuan hartu dituzte.